راستی‌آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل (2015)

گزارش مدیرکل

A.  مقدمه
1.  این گزارش مدیرکل آژانس به شورای حکام و همزمان به شورای امنیت سازمان ملل (شورای امنیت) در خصوص اجرای تعهدات مرتبط هسته ای جمهوری اسلامی ایران (ایران) ذیل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و در خصوص موضوعات مرتبط با راستی‌آزمایی و نظارت در ایران در پرتو قطعنامه 2231 (2015) شورای امنیت می‌باشد. این گزارش همچنین اطلاعاتی در خصوص موضوعات مالی و مشورت‌ها و تبادل اطلاعات آژانس با کمیسیون مشترک ایجاد شده توسط برجام ارائه می‌دهد. 

B.  سابقه
2.  در تاریخ 14 جولای سال 2015 میلادی، چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس و آمریکا، با مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا (E3/EU+3) و ایران در خصوص برجام به توافق رسیدند. در تاریخ 20 جولای 2015 میلادی، شورای امنیت قطعنامه 2231 (2015) را که در آن، در میان دیگر موارد، از مدیرکل آژانس خواسته شده بود تا «راست‌آزمایی ضروری و نظارت بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران برای مدت زمان انجام این تعهدات ذیل برجام را عهده‌دار شود». در ماه آگوست سال 2015 میلادی، شورای حکام آژانس، به مدیرکل اجازه داد تا راستی‌آزمایی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته ای ایران همانطور که در برجام پیش‌بینی شده را برای کل دوره تعهدات یاد شده در پرتو قطعنامه 2231 (2015) شورای امنیت سازمان ملل، منوط به در اختیار داشتن منابع مالی و منطبق با رویه‌های پادمانی استاندارد آژانس، اجرا نموده و بر همین اساس گزارش نماید. شورای حکام همچنین اجازه داد که آژانس با کمیسیون مشترک همچنانکه در سند GOV/2015/53 و اصلاحیه یک آن آمده، مشورت و تبادل اطلاعات نماید. 
3.  هزینه تخمین‌زده شده سالانه آژانس برای اجرای پروتکل الحاقی ایران و راستی‌آزمایی و نظارت بر تعهدات مرتبط هسته ای ایران همانطور که در برجام پیش‌بینی شده 2.9 میلیون یورو در سال می‌باشد، که کل آن از محل کمک‌های فوق بودجه‌ای در سال 2016 تأمین می‌شود. از تاریخ 25 ماه مه سال 2016 میلادی، مجموع مبلغ در اختیار آژانس برای اجرای پروتکل الحاقی و راستی‌آزمایی و نظارت مرتبط با برجام مبلغ 9.8 میلیون یورو است که شامل منابع هزینه نشده برای فعالیت‌های مرتبط با برنامه اقدام مشترک می‌شود.
4.  در تاریخ 5 ماه مه سال 2016 میلادی، مدیرکل آژانس به منظور گفت‌وگو در خصوص اجرای برجام با جناب آقای «علی‌اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در وین دیدار کرد.

C. فعالیت‌های نظارتی و راستی آزمایی برجام

5. از زمان اجرای توافق هسته‌ای در ژانویه 2016، آژانس اجرای توافق هسته‌ای و تعهدات مرتبط با آن را راستی آزمایی و نظارت کرده است و مواردی که در ذیل آمده از زمان گزارش فصلی قبلی مدیرکل تاکنون است.

C1. فعالیتهای مرتبط با آب سنگین و بازفرآوری

6. ایران هیچ ساخت و سازی بر اساس طراحی اصلی رآکتور آب سنگین تحقیقاتی اراک (IR-40)  انجام نداده است. ایران هیچ اورانیوم یا صفحه سوختی اورانیوم را برای پشتیبانی از رآکتور IR-40  براساس طراحی اصلی آن تولید و یا تست نکرده است و همه صفحات اورانیوم طبیعی و متعلقات آن در انبار تحت نظارت مداوم آژانس نگه داشته شده است.

7. ایران به اطلاع رسانی خود درباره فهرست آب سنگین در ایران و تولید آب سنگین در نیروگاه تولید آب سنگین (HWPP) ادامه داده است و به آژانس اجازه داده است کیفیت ذخایر آب سنگین و میزان تولید آب سنگین در WHPP را نظارت کند. در 21 آوریل 2016 آژانس مقدار آب سنگین  منتقل شده به خارج از ایران در تاریخ 24 فوریه 2016 را راستی آزمایی کرد. در 9 مه 2016، آژانس ذخایر آب سنگین ایران را به میزان 116.7 تن ارزیابی کرد. در سراسر دوره گزارش، ایران بیشتر از 130 تن آب سنگین نداشته است.

8. ایران هیچ فعالیتی در ارتباط با بازفرآوری رآکتور تحقیقاتی تهران (TRR) و تاسیسات تولید رادیو ایزوتوپهای زنون، یود و مولیبدنوم و یا در دیگر سایتهای اعلام شده خود نداشته است.

C.2. فعالیت‌های مرتبط با غنی سازی و سوخت

9. از روز اجرای توافق، 5060 سانتریفیوژ IR-1 در  30 آبشار موجود در کارخانه غنی سازی سوخت (FEP) در نطنز نصب شده است. (پاراگراف 27) ایران از میان سانتریفیوژهای نگه‌داری شده در انبار (پاراگراف 15) هیچ‌کدام از سانتریفیوژهای IR-1 را برای جایگزینی سانتریفیوژهای آسیب‌دیده یا از کارافتاده نصب‌شده در کارخانه غنی‌سازی سوخت خارج نکرده است (پاراگراف 29.1). 

10. ایران غنی‌سازی هگزافلوراید اورانیوم در کارخانه غنی‌سازی سوخت را ادامه داده است. در تمام دوره گزارش‌دهی، ایران اورانیوم 235 (U-235) با غنای بالاتر از 3.67 درصد غنی سازی نکرده است. (پاراگراف 28). 

11. ایران تحت نظارت آژانس، بخشی از اورانیوم غنی‌شده‌ای که آن را قابل بازیابی اعلام کرده را از خطوط فراوری در واحد تولید دی اکسید اورانیوم غنی شده در اصفهان بازیابی کرده است. آژانس در تاریخ 23 و 24 آوریل، تأیید کرد که مقدر اورانیوم غنی‌شده به اورانیوم 235 با غنای 3.67 درصد، 35.7 کیلوگرم بوده است.

12. از 5 مارس تا 8 می 2016، آژانس تائید کرده است که ایران 6.1 کیلوگرم اورانیوم در فرم UF6 غنی‌شده تا سطح 3.67% اورانیوم 235 را تا سطح اورانیوم طبیعی تبدیل کرده است و از 16 تا 24 می 2016، آژانس تائید کرده است که ایران 5.9 کیلوگرم از اورانیوم محلول در پسماند مایع و جامد با غنای تا 3.67% اورانیوم 235 را به اورانیوم طبیعی تبدیل کرده است. 

13. مجموع ذخیره اورانیوم غنی‌شده ایران از 300 کیلوگرم UF6 غنی‌شده تا سطح 3.67 اورانیوم 235 (یا معادل آن در فرم‌های شیمیایی دیگر) تجاوز نکرده است.

14. در کارخانه غنی‌سازی سوخت فردو، 1044 سانتریفیوژ IR-1 در 6 آبشار در یکی از طرف‌های تأسیسات حفظ شده است (پاراگراف 46). ایران هیچ‌گونه فعالیت غنی‌سازی یا تحقیق و توسعه مربوطه انجام نداده و هیچ ماده هسته‌ای در این کارخانه نبوده است (پاراگراف 45). 

15. همه سانتریفیوژها و اجزای مرتبط با آن در انبار و تحت نظارت مداوم آژانس نگه داشته شده است. آژانس همچنان دسترسی مداومی به ساختمان‌های مربوطه در نطنز از جمله FEP و کارخانه نیمه صنعتی غنی سازی سوخت (PFEP)، داشته است (پاراگراف 29، 47، 48 و 70) و دسترسی های روزانه برحسب درخواست آژانس را اجرا کرده است.(پاراگراف 71).

16. ایران فعالیت های غنی سازی خود را در راستای طرح غنی سازی طولانی مدت و طرح غنی سازی R&D همانطور که 16 ژانویه 2016 به آژانس ارائه شده بود، انجام داده است. (پاراگراف 52).

17. ایران هیچ یک از تأسیسات اعلام شده خود را برای هدف تبدیل صفحات سوختی یا تبدیل پسماند به UF6راه اندازی نکرده است و اینکه به آژانس هم نگفته است که هرگونه تأسیسات جدیدی را برای چنین هدفی ساخته است. (پاراگراف 58).

C.3. تحقیق و توسعه، تولید و موجودی سانتریفیوژ

18. هیچ اورانیوم غنی شده‌ای از طریق فعالیت‌های تحقیق و توسعه غنی سازی جمع آوری نشده است و تحقیق و توسعه غنی‌سازی ایران با و بدون اورانیوم با استفاده از سانتریفیوژ در چارچوب تعریف شده برجام انجام گرفته است (پاراگراف 32 تا 42)

19. ایران متعاقب آنچه که در گزارش قبلی مدیرکل گزارش شده بود، بیانیه‌هایی را  در خصوص تولید و فهرست لوله‌های روتور و بیلوز به آژانس ارائه کرد و به آژانس اجازه بررسی و راستی‌آزمایی اقلام موجود در فهرست را داد. (پاراگراف 80.1). آژانس نظارت‌ مستمر انجام داده که شامل استفاده از اقدامات مهار و نظارت می‌شود و تأیید کرده است که تجهیزات اعلام شده برای تولید لوله‌های روتور و بیلوز مورد استفاده قرار گرفته تا تنها برای فعالیت‌های تعیین شده در برجام، سانتریفیوژ‌هایی را تولید کند (پاراگراف 80.2). ایران هیچ سانتریفیوژ IR-1 برای جایگزین کردن انهایی که آسیب دیده‌اند یا اینکه از کار افتاده‌اند، تولید نکرده است (پاراگراف 62). تمامی لوله‌های روتور، بیلوز و مجموعه روتورهای اعلام شده تحت نظارت مستمر آژانس بوده است که شامل آن لوله‌های روتور و بیلوزی می‌شود که از روز اجرا تولید شده‌اند (پاراگراف 70). در مارس 2016، آژانس بیانیه ایران را تأیید کرد مبنی بر اینکه تولید لوله‌های روتور را متوقف کرده است. در نامه‌ای به تاریخ 2 مه 2016، ایران قصد خود در خصوص ازسرگیری تولید لوله‌های روتور را به آژانس اعلام کرد. راستی‌آزمایی آژانس در رابطه با تولید روتور و بیلوز قرار است در دیدار بعدی صورت گیرد.بحث‌های فنی مرتبط بین آژانس و ایران انجام شده است.

D. اقدامات شفافیت‌زا

20. ایران همچنان به آژانس اجازه داده است که از نظارت بر خط غنی‌سازی و مهر و موم‌های الکترونیکی که وضعیت خود در سایت‌های هسته‌ای را به بازرسان آژانس منتقل می‌کنند استفاده کرده و جمع‌آوری خودکار مولفه‌های اندازه‌گیری آژانس را که توسط تجهیزات اندازه‌گیری نصب‌شده آژانس جمع‌آوری شده‌اند، را تسهیل کرده است. ایران همچنین به درخواست آژانس، برای بازرسان مشخص شده برای ایران روادید بلندمدت صادر کرده و فضای کاری لازم را برای آژانس در سایت‌های هسته‌ای فراهم کرده و استفاده از فضای کاری در مکان‌هایی نزدیک به سایت‌های هسته‌ای ایران را تسهیل کرده است (پاراگراف 67.2). ایران با بازرسان اضافی مشخص شده برای ایران هم موافقت کرده است (پاراگراف 67.3). 

21. ایران همچنان به آژانس اجازه داده است که از طریق ساز و کارهای مورد توافق با ایران، از جمله روش‌های محدودسازی و دیده‌بانی، بر کل کنستانتره سنگ اورانیوم (UOC) تولید شده در ایران یا تهیه شده از منابع دیگر که به آژانس گزارش شده است، نظارت داشته باشد. ایران همچنین تمام اطلاعات مورد نیاز آژانس برای راستی‌آزمایی تولید کنستانتره سنگ اورانیوم (OUC) و فهرست OUC تولید شده در ایران یا تهیه شده از منابع دیگر را به آژانس ارائه کرده است (پاراگراف 69). 

E. دیگر اطلاعات مربوطه

22. ایران به اعمال موقت پروتکل الحاقی بر موافقتنامه پادمانی خود منطبق با بند 17(b) پروتکل الحاقی ادامه داده و اجرای آن را به بعد موکول کرده است. از زمان گزارش قبلی مدیر کل، آژانس ذیل پروتکل الحاقی دسترسی‌های تکمیلی‌ای به سایت‌ها و دیگر مکان‌ها در ایران داشته است. 

23. در طول دوره گزارش، آژانس در نشست‌های کارگروه تدارک کمیسیون مشترک شرکت نداشته است. (برجام، ضمیمه 4، کمیسیون مشترک، پاراگراف 6.4.6).

F. خلاصه

24. آژانس به راستی‌آزمایی عدم انحراف مواد هسته‌ای اعلام‌شده در تأسیسات هسته‌ای و محل‌های خارج از تأسیسات، در جایی که مواد هسته‌ای به طور معمول در آن‌ها استفاده می‌شود و ذیل توافقنامه پادمانی از سوی ایران اعلام شده‌اند، ادامه می‌دهد. ارزیابی‌های مربوط به نبود فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای اعلام‌نشده در ایران، ادامه دارد.

25. از زمان روز اجرا، آژانس به راستی‌آزمایی و نظارت بر اجرای تعهدات مرتبط با هسته‌ای ذیل برجام ایران، مبادرت کرده است. 

26. مدیر کل به گزارش‌دهی به نحو مقتضی ادامه خواهد داد.