علیرضا زاکانی نماینده مردم تهران و رئیس کمیسیون بررسی برجام در مجلس شورای اسلامی در سخنان پیش از خطبه‌های نماز جمعه امروز تهران به ارائه توضیحاتی درباره «چگونگی عملکرد اروپا و آمریکا در اجرای تعهدات برجام» پرداخت و اظهار داشت: موضوع بسیار مهم برجام و چگونگی انجام تعهدات ایران و طرف‌های مقابل، محل بحث جدی است، به هر حال تلاش‌های بسیار زیاد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای، به ویژه عزیزان مذاکره ‌کنند، دولت یازدهم به نتیجه رسید و برجام با شروطی مورد قبول واقع شد، شروط ده‌گانه‌ شورای عالی امنیت ملی، 9 بند قانونی مجلس شورای اسلامی و از همه فراتر نامه 29 مهر سال گذشته مقام معظم رهبری و تأکید بر این نکته که علاوه بر تقدیر از موافقان و منتقدان برجام و تأکید ویژه بر دقت در رفتار آمریکا و از یاد نبردن شیطنت‌های شیطان بزرگ، در بند 3 ایشان 9 بند را مورد تأکید قرار دادند که با توجه به این بند و سایر شروط مجلس و شورای عالی امنیت ملی، برجام مورد قبول واقع شد.

وی افزود: اما شرط اجرای برجام، عمل به این شروط بود، علاوه‌بر این‌که در پایان این نامه هدایتگر و راه‌گشای مقام معظم رهبری، بیان شد که باید توجه کرد که رفع تحریم‌ها به خودی‌ خود رافع مشکلات کشور نخواهد بود، بلکه با توجه به اقتصاد مقاومتی و ایجاد مصونیت درون‌زاست که می‌توان مشکلات کشور را پشت سر گذاشت.

زاکانی در بخش دیگری از سخنانش تصریح کرد: ما در برجام تعهداتی دادیم و طرف‌های مقابل هم در مقابل متعهد شدند، مهم‌ترین رئوس تعهدات ما کاهش ذخایر غنی‌سازی بود، مواد غنی‌سازی‌شده ما باید کاهش می‌یافت، طبق برجام دومین تعهد ویژه ما کاهش ظرفیت غنی‌سازی بود، آن هم به 5 هزار و 60 دستگاه سانتریفیوژ از نوع اول، سومین تعهد ویژه ما این بود که می‌بایست با همکاری فراتر از پروتکل الحاقی راه را برای بازرسی‌های لحظه به لحظه آژانس باز کنیم.

وی ادامه داد:‌ در مقابل صحبت‌های متفاوت و متناقضی مطرح شد، اما کلیت کار این بود که 6 کشور متعهد شدند، اولا دست از تهدید ایران اسلامی بردارند، نه عمل، نه رفتار و نه گفتاری داشته باشند که مابه‌ازای آن اخلال و نقض روح حاکم بر برجام صورت گیرد، نکته دوم بحث تحریم‌ها بود، آنان متعهد شدند که تحریم‌های شورای امنیت ملی سازمان ملل را رفع کنند، متعهد شدند که دستورات اجرایی رئیس‌جمهور آمریکا لغو شود، متعهد شدند که دستورالعمل‌های اجرایی اتحادیه اروپا لغو شود و تحریم‌های کنگره هم متوقف شود.

رئیس کمیسیون ویژه برجام در بخش دیگری از سخنانش تصریح کرد: این خواست ما نبود، تعریفی که مسئولان محترم از رفع تحریم‌ها در مجلس و در جای‌جای صحبت‌هایشان ارائه می‌کردند، لغو تحریم‌ها بود، آنچه که در نامه رهبری معظم انقلاب هم وجود داشت، لغو تحریم‌ها بود، اما به‌هرحال پیام برجام، همان بود که گفته شد و این لغو نبود، در مرحله سوم می‌بایست شرایط به سمت و سویی می‌رفت که راه برای مراودات و ارتباطات متداول در حوزه اقتصادی ایران با سایر کشورها، هموار می‌شد و نکته بعد تعهدی بود که آنان در بستن پرونده PMD داشتند.

زاکانی بر همین اساس تأکید کرد: PMD ادعای دروغینی بود که نسبت به جمهوری اسلامی ایران داشتند، در بخش اول موارد مربوط به ما انجام شد، ما به همه تعهداتمان در برجام عمل کردیم، آن‌گونه این تعهدات انجام شد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد ایران فراتر از تعهدات خودش را انجام داده است و در مقابل، هیچ‌یک از این چند تعهد مهمی که آمریکایی‌ها داده بودند و غربی‌ها بر آن اصرار داشتند، انجام نشد.

وی همچنین گفت: بنا بود ما تهدید نشویم، اما مکررا پس از برجام تهدیدها را ادامه دادند و افزایش تهدیدها به‌وضوح در صحبت‌های آنان مشاهده می‌شود، بنا بود تحریم‌ها لغو شود یا حتی در چارچوب برجام، بخشی از تحریم‌ها لغو، بخشی متوقف و ماحصل آنها هم این شود که امکان مراودات پولی و مالی برای جمهوری اسلامی ایران مهیا شود.

رئیس کمیسیون ویژه بررسی برجام در مجلس در ادامه سخنانش یادآور شد: متأسفانه آنان اقدامات سوری را روی کاغذ انجام دادند، اما به هیچ‌وجه در مقام عمل اتفاقی برای ما نیفتاد، ما امروز مشکلات متعددی در مراودات پولی و مالی خودمان داریم. این اقدامات سوری سبب نشد که مشکلات ما حل شود، ‌امروز مبادله با دلار، یورو، درهم، مبادله با ارزهایی که کشورهای مهم مراوده‌دار با ایران اسلامی مانند کشور چین، هند، ترکیه و کره جنوبی و حتی با ارز خودشان از طریق بانک‌ها باید انجام می‌شد، امروز انجام نمی‌شود.

وی بابیان اینکه امروز شرایط سخت‌تر از قبل از اجرای برجام شده است، تصریح کرد: حتی در حوزه درهم که ما مشکلی نداشتیم، امروز مشکلات جدیدی برای ما فراهم کرده‌اند و ما را دنبال می‌کنند تا به یک انسداد برسانند، در بخش PMD با شروطی که مقام معظم رهبری تعیین کردند و فرمودند اولا انتقال مواد و ثانیا بحث رآکتور 40 مگاواتی اراک به هیچ‌وجه نباید دستخوش تغییر یا مراوده قرار گیرد،‌الا اینکه پرونده دروغین PMD بسته شود.

زاکانی خاطرنشان کرد: پرونده PMD بسته شده، اما با هزار ادعای دروغ و ایجاد امکان برای ادعاهای واهی بعدی. دروغی که بیش از 12 سال تلاش می‌کردند اندکی برای آن دلیلی را اقامه کنند و هیچ دلیلی را نداشتند، این دروغ را مجدد تکرار کردند و لطف کردند و این پرونده را بستند،‌ بسته شدن این پرونده مهم بود و باید تشکر کرد، اما اگر تدبیر رهبری معظم انقلاب نبود، روز اجرا می‌رسید و ما می‌بایست به تعهدات‌مان عمل می‌کردیم و اظهارنظر آژانس برای بسته شدن پرونده PMD به تعویق می‌افتاد و این مهم هم انجام نمی‌شد.

نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی گفت: نکته آخر ایجاد زمینه برای تعاملات جدید و عدم ممانعت‌هایی که می‌بایست از طریق آنها صورت می‌گرفت،‌ آنها به ظاهر ممانعت نکردند، اما در باطن با تهدید بانک‌ها و با تهدید سرمایه‌گذاران، بابیان صریح اینکه هنوز اعتمادی به ایران ندارند، بعد از اینکه ما به همه تعهدات‌مان عمل کردیم، امروز ما از حداقل‌ها محرومیم، ممکن است سروران و عزیزانی باشند که تأکید کنند این همه رفت‌وآمد، این همه گفت‌وگو و مذاکره و این همه وعده، مگر می‌شود که دستاورد عملی از جانب آن برای ایران حاصل نشده باشد، باید گفت همه اینها در مقام وعده باقی ماند، در مقام گفت‌وگو متوقف شد و ثمره عملی تا امروز برای ایران اسلامی نداشته است، باید از مسئولان دولت تشکر کرد که امروز به‌صراحت بیان می‌کنند که طرف خارجی به تعهداتش عمل نمی‌کند، امروز مسئولان رده بالای دولت، به زبان آمده‌اند، به ستوه آمده‌اند، از اینکه وعده چیز دیگری بود، اما طرف آمریکایی نه‌تنها خود به تعهداتش عمل نمی‌کند، بلکه مانع انجام حداقل وظایف توسط سایر کشورها در مقابل ایران می‌شود.

نماینده تهران گفت: پول‌های بلوکه‌شده ایران که می‌بایست بازمی‌گشت، طبق آخرین آماری که آقای جان کری وزیر امور خارجه آمریکا اعلام کرد،‌ از 55 میلیارد دلار طی چند ماه اخیر، تنها 3 میلیارد دلار به ایران برگشته است. پس اگر ما وارد مذاکرات شدیم، برای برجام به دنبال محصولی بودیم و دلیلی داشت، بالاترین دلیل آن را مقام معظم رهبری رفع تحریم‌ها بیان کردند، اما این مهم اتفاق نیفتاد.

زاکانی تأکید کرد: بنده ناظر به برجام صحبت نمی‌کنم، به بعد از برجام تکیه دارم، چرا باید رئیس‌جمهور محترم با زحمت و وقت‌گذاری در فرانسه با شرکت ایرباس ملاقات کند، آنها مجاب شوند که 10.5 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کنند و 108 هواپیما برای نوسازی ناوگان هواپیمایی  به ایران داده شود، با چه شرایطی؟ موضوع هم ماهیت قرارداد نیست، اما امروز دریغ از یک هواپیما و رسماً اعلام می‌کنند که آمریکایی‌ها سهامداران و تهدید می‌کنند، ممکن است آنان در موضوع مواد مصرفی و نگاه طمع‌ورزانه به بازار ایران بیایند بخش‌هایی و قراردادهایی را ببندند، اما قراردادهایی که ماحصل آنها ما را به آنها وابسته می‌کند و ناقض استقلال این کشور است و خلاف ایجاد مصونیت درون و اقتصاد مقاومتی است.

وی ادامه داد: به‌هرحال هم می‌شود آنها سرمایه‌گذاری کنند، هم می‌شود مشارکت کرده و سرمایه‌گذاری‌هایی را داشته باشند، البته نوع نادرست آن را امروز در حوزه قراردادهای نفتی شاهدیم که بعداً اشکالات متعددی را مترتب خواهد کرد و یا به ما وام دهند، از هیچ‌یک از این‌صورت‌ها، آنها استقبال نکردند، حتی در حوزه وام که تجربه سخت بعد از دوران دفاع مقدس را وام‌گیری‌های بیش‌ازحد و بدهکاری ایران عزیز را داشتیم، آنها حاضر نیستند آن رویه گذشته را هم دنبال کنند و به‌شدت دنبال می‌کنند که تحریم‌ها را تشدید کنند، به‌هرحال آمریکا به ایران به‌عنوان یک رقیب و فراتر از آن به‌عنوان یک دشمن نگاه می‌کند.

رئیس کمیسیون ویژه بررسی برجام در مجلس خاطرنشان کرد: درست است ما دشمن سلطه‌گران، ظالمان و مستکبران هستیم، این سخن درستی است، بالعکس ما نیز باید نگاه واقع‌بینانه‌ای داشته باشیم و آمریکا را در هیبت یک دشمن ببینیم، نه در هیبت یک دوست.

وی بابیان اینکه امروز آمریکایی‌ها دنبال می‌کنند که به طریق ایجاد تشدید فشار بدون انجام تعهدات گذشته خودشان، راه همواری برای برجام‌های 2 و 3 فراهم کنند، گفت: آنان می‌خواهند مسیری را دنبال کنند که ماحصل این مسیر روز‌به‌روز توانمندی‌های ما را در یک کفه مذاکره و تحریم را به‌عنوان اهرمی بالای سر ما نگه دارند و روز‌به‌روز ما را از توانمندی‌‌هایی که از آنها برخورداریم، محروم کنند، امروز آمریکایی‌ها پا را فراتر گذاشتند و نه‌تنها  درخصوص تحریم‌ها، بلکه با راهزنی و با ایجاد بدعت‌های نادرست و غلط، امکانات کشور ما را دارند به یغما می‌برند.

نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی در ادامه سخنانش تأکید کرد: سخنگوی وزارت خارجه به‌درستی اعلام کرد که حرکت آمریکایی‌ها درباره 2 میلیارد دلار ایران انجام شد، یک رهزنی است، چرا دیوان عالی آمریکا به خودش جرأت می‌دهد که حکم یک دادگاه محلی را که بر اساس قوانین آمریکا نافذ نیست، بر اساس قوانین بین‌المللی نافذ نیست و نمی‌تواند اموال یک کشور دیگر را مصادره کند و این موضوع از سال 87 مطرح بود، امروز بعد از حدود 8 سال، جرأت پیدا می‌کند و حکم می‌دهد و 2 میلیارد دلار امکانات ایران را برداشت می‌کند، آن هم بابت یک موضوع انفجاری در بیروت که نسبتی با ایران اسلامی ندارد.

وی بابیان اینکه این بدعت باعث می‌شود که هر روز در مقابل ما احکامی باشد و هر روز امکانات ایران را در سراسر جهان بتوانند مصادره کنند و به یغما ببرند، گفت: ما چرا مقابله‌به‌مثل نمی‌کنیم، چرا این موضوع به‌عنوان نقض برجام مطرح نمی‌شود و بر اساس ماه 3 قانون مجلس اقدامی صورت نمی‌گیرد و یا حداقل به آنها تذکر داده نمی‌شود که اگر این مسیر را بروند، قانون مجلس پیگیری خواهد شد.

نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی در ادامه سخنانش یادآور شد: دشمن احساس ضعف در ما می‌کند. دشمن امروز پندار غلطی را نسبت به ما پیدا کرده است، آنان تصور می‌کنند ما ضعیف هستیم و می‌خواهد ادراک‌سازی کند و مسیری را برود که ماحصل این مسیر، ما را در مواجهه با شرایطی که هست، به بن‌بست و به تسلیم بکشاند، آنچه که در ادراک سابق ما تجلی کرد که ما ذیل فصل 7 هستیم، هنر برجام خارج کردن ما از فصل 7 است، این حرف از اساس نادرست بود.

وی گفت: ما تحت بند 41، احکامی علیه‌مان صادر شده بود، در قطعنامه 2231 هم تحت بند 41 احکامی علیه ما صادر شد، لحن احکام فرق می‌کرد مثل کسی که با تشر پای چوبه دار ببرند با کسی که با تعارف و بفرما پای چوبه دار ببرند، لحن قطعنامه‌ها تغییر کرد، اما ماهیت قطعنامه‌ها تغییری نکرد، نکته دوم این است که می‌گفتند ما در معرض حمله‌ایم. این حرف هم از اساس نادرست بود، مسئولان دولتی در کمیسیون برجام ذکر می‌کردند که این حرف نادرستی است، نکته سوم این بود که می‌گفتند محدودیت‌های بازرسی در خصوص خطوط هوایی، دریایی و سایر خطوط و صدمات ناشی از آن برداشته می‌شود، هیچ فرقی اساساً با گذشته نکرد، بلکه سخت‌تر شد.

رئیس کمیسیون ویژه بررسی برجام در مجلس در ادامه سخنانش تأکید کرد: ما مسئولان دولتی را کمیسیون قانع کردیم که با برجام سخت‌تر شد، نکته بعدی توقف فروش نفت بود، اعلام می‌کردند بر اساس قانون 2011 آمریکا، 2012 آمریکا، ایران نفت خود را باید هر 6 ماه یک‌بار 500 هزار بشکه کاهش دهد و به صفر میل کند، ما بررسی کردیم از یک سال و نیم قبل از ژنو، نفت ما را دیگر دنیا قادر نبود کاهش دهد و آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها بودند که دائماً مصوباتی را ارائه می‌دادند و به دیگران مجوز می‌دادند از قانون 2011 آمریکا و 2012 عبور کند، ما در سال 91 در حدود یک میلیون و 800 هزار بشکه نفت طبق آمار بانک مرکزی صادر می‌کردیم، در سال 92 این رقم به یک میلیون و 600 هزار بشکه نفت کاهش یافت.

وی بابیان اینکه با بی‌دقتی آمارهای نادرست را به جامعه منتقل نکنید، گفت: نکته چهارم رفع تحریم‌ها، آزادسازی مواد مسدود‌شده بود که به ما وعده می‌دادند و هیچ‌یک از آنها صورت نگرفت و شرایط به سمتی رفت که ماحصل آن امروز نه ما برخوردار از امکاناتی هستیم که در خارج بلوکه‌شده و نه از تسهیلاتی که مراودات بانکی و مالی که تعاملات‌مان را با سایر دنیا برقرار کنیم.

زاکانی تصریح کرد: ما دو تجربه جدی در داخل کشور در گذشته داریم، یک تجربه مربوط می‌شود به قرارداد الجزایر که آمریکایی‌ها سر ما کلاه گذاشتند و میلیاردها دلار ما را به غارت بردند، این موضوع نیاز به بازبینی دارد، تجربه خارجی هم، تجربه لیبی است، در سال 2003 قذافی پذیرفت همه امکانات هسته‌ای خودش را به خارج از کشور منتقل کند و امکانات نظامی‌اش را هم محدود کند، در سال 2004 خانم رایس استقبال کرد و بعد از آن انگلیس آمد و اقبال کرد و گفت که ما تعهد می‌کنیم از این کشور دفاع کنیم. سپس وقتی بنا شد ناتو به لیبی حمله کند، خود انگلیس جزء حمله‌کنندگان به لیبی بود، این سابقه تاریخی در گذشته نیست، بلکه امروز هم فراروی ماست، اما در خصوص مذاکرات، ما می‌توانیم مذاکره کنیم، اما چه مذاکره‌ای، یک الگوی جدید از مذاکره در دی‌ماه سال گذشته به نتیجه رسید.

وی در این زمینه توضیح داد: الگویی که زیر نظر رهبری معظم انقلاب انجام شد. ما در مبادله 4 جاسوس آمریکایی‌ با شرایطی که در گذشته دنبال می‌کردیم زیر نظر رهبری به یک تفاهم رسیدیم، 4 جاسوس آزاد شدند، اما در مقابل 7 زندانی ایرانی آزاد شدند، همچنین 7 نفر دیگر که در زندان بودند، بنا شد سر سال زندانی بودن‌شان آزاد شوند. 14 نفر از افرادی هم که در خارج از کشور برایشان محدودیت ایجاد می‌کردند، از مسئولان کشور از رده محدودیتی خارج شوند که شد 28 نفر، به اینها هم بسنده نشد و تأکید رهبری و تیم مذاکره‌کننده این بود که باید اموال ما که از زمان شاه ملعون در آمریکا هست، به ما بازگردانید، یک پرونده آن 400 میلیون دلار بود. با میزان محاسبه سود درخواستی ایران یک میلیارد و 700 میلیون دلار طی 4 محموله نقدا به ایران داده شد، باز هم به این بسنده نشد و گفتیم بیش‌تر می‌خواهیم.

زاکانی ادامه داد: مقرر شد بانک سپه و اینترنشنال، آن دو بانک علی‌رغم تحریم در ایامی که تعطیلات سال نوی مسیحی انجام می‌شد، آمریکایی‌ها دنبال کردند و از تحریم خارج کردند. اگر مذاکره‌کننده و مذاکره‌شده که طرف آمریکایی است، به‌نحوی عمل کنند که مذاکره‌کننده ما از سر قدرت با آنها مواجه شود و بداند او چه چیزی نیاز دارد و مبتنی بر نیاز او گام به گام بردارد، آمریکا امروز ضعیف‌تر از هر روزی است.

نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی همچنین یادآور شد: این یک مذاکره نتیجه‌بخش بود، اما امروز آمریکایی‌ها به دنبال برجام 2 هستند، برجام 2 آمریکا تجزیه سوریه، تجزیه عراق و در حقیقت خارج شدن آمریکا و ایادی منطقه‌ای‌اش از موضع و باتلاق خاورمیانه است، برجام 3 را توصیه می‌کنند که به‌معنای محدودسازی امکانات و توانمندی‌های داخلی کشورمان است. می‌خواهند در بخش اول ما را محصور کنند و در بخش دوم ما را محدود کنند، لذا روی توان موشکی ما که توان بازدارنده ماست، تکیه می‌کنند و بعد هم دنبال این هستند که ما را به تسلیم بکشانند و ما را به‌عنوان یک انقلاب تسلیم‌شده در برابر دیدگان دیگران قرار دهند.

زاکانی در پایان خاطرنشان کرد: ما باید بکوشیم بر همان نکاتی که در برجام یک بود و همان برجام اول و آخر، تأکید کنیم و به دولت محترم کمک کنیم که دولت مطالبه به‌حق مردم عزیز ایران را داشته باشد و دنبال کنیم که موضوع هسته‌ای فراتر از موضوع جناحی و جریانی به‌عنوان یک مطالبه ملی اجرای برجام در دستور کار دولت محترم قرار گیرد.