الشتر مرکز شهرستان سلسله در شمال استان لرستان در غرب ایران است. مردم الشتر به زبان لکی صحبت میکنند.
الشتر مرکز شهرستان سلسله در شمال استان لرستان در غرب ایران است. مردم الشتر به زبان لکی صحبت میکنند. شهر الشتر یکی از زیباترین منطقههای گردشگری استان لرستان میباشد، که همواره مورد توجه عده زیادی از گردشگران استان لرستان و ایران میباشد، و به دلیل منطقه جغرافیایی دارای آب و هوای معتدل است.
برخی خاورشناسان سرزمین کهن الشتر را همان «نسا» دانستهاند که داریوش در کتیبة بیستون از آن یاد کرده است، ولی پورداود در این نظریه تردید کرده است، زیرا نسای یاد شده متعلق به دورة ماد، و از مکانهای مهم پرورش اسب بوده است (ص ۲۸۸–۲۹۰). آثاری چون سفالهای منقوش و اشیاء برنزی که در دشت الشتر کشف شدهاند، نشانة آبادانی این سرزمین در دورههای کهن است (استاین، ۲۹۱–۲۷۷؛ گدار، ۲۵، ۲۶؛ واندنبرگ، ۹۵). حمدالله مستوفی به وجود آتشکدة اروخش (یا اردخش، اردحش، اروحش) که قبلاً در آنجا وجود داشته، اشاره کرده است (ص ۱۰۷). اصطخری به موقعیت مکانی الشتر اشاره کرده، و آنجا را از شهرهای جبال دانسته که در ۱۰ فرسخی نهاوند و ۱۲ فرسخی شاپورخواست بوده است (ص ۱۹۷). ابن حوقل الشتر را در میان راه ری به شاپورخواست نوشته است (۲/۳۵۸ . در حدود سدة ۶ ه. ق. الشتر از تختگاههای برسقیان بوده است (ظهیرالدین، ۵۶؛ راوندی، ۲۲۹). در نیمة نخست همان سده در الشتر، گروهی از امیران با برسقِ الشتر بر ضد مسعود بن ملکشاه سلجوقی هم عهد شدند. سلطان پس از آگاهی به الشتر رفت و امیران از کردة خویش پشیمان شدند و سلطان نیز از گناه آنان درگذشت (همانجا)، اما طغرل پس از شکست از برادرش مسعود هنگام فرار به سوی خوزستان، وزیر خویش خواجه قوام الدین درگزینی را در الشتر به دار آویخت (ظهیرالدین، ۵۵). در دورة صفویه حکومت الشتر به امیران کرد سپرده شد (اسکندربیک، ۱۴۱). در اواخر سدة ۱۳ش، دژ استواری که قلعة مظفری نام گرفت، در خاور الشتر، توسط مهری خان امیرالعشایر و مهرعلی خان امیر منظم ساخته شد (فرهنگ جغرافیایی ایران، ۶/۲۱). مدتی مهرعلی خان در این قلعه حکمرانی کرد و موجبات ناامنی در شمال لرستان را فراهم آورد، ولی سرانجام توسط حاکم نظامی لرستان دستگیر و اعدام شد (استارک، ۲۱، ۲۲). میتوان گفت که این ناامنیها مانع آبادانی الشتر در سدههای اخیر بوده است (ظل السلطان، ۶۰۸؛ استارک، ۲۲). این آبادی مدتی به نام قلعة مظفری و مرکز دهستان الشتر شناخته میشد (فرهنگ جغرافیایی ایران، همانجا؛ اسامی... ، ۲۷۶، ۲۷۸؛ گزارش... ، ۱۰). همچنین در آغاز سدة حاضر به این نواحی «سلسله» نیز گفته میشده است و ییلاق برخی ایلات و طوایف لک مانند یوسفوند و حسنوند و کولیوند بوده که بیشتر آنها در ۱۳۱۲ش تختهقاپو شدند (کریمی، ۱۶۰؛ رزم آرا، ۹۶، ۹۷، ۱۰۷، ۱۱۲. در تاریخهای گذشتگان از جمله تاریخ گزیده نوشته حمدالله مستوفی از شانزده ولایت به عنوان کردستان یاد شدهاست. حمدالله مستوفی در سال ۷۴۰ هجری نخستین کسی بود که اسم کردستان و شانزده ولایت آن را آوردهاست:
کردستان و آن شانزده ولایت است و حدودش به ولایات عرب و خوزستان و عراق عجم و آذربایجان و دیاربکر پیوستهاست. آلانی، الیشتر، بهار، خفتیان، دربند، تاج خاتون، دربند رنگی، دزبیل، دینور، سلطان آباد، چمچمال، شهر زور، کرمانشاه (قرمیسین) هرسین، وسطام. رشیدیاسمی (کُرد و پیوستگی نژادی و تاریخی او. ص ۱۷۲–۱۸۱)
نام آن بصورت لیشتر، لاشتر، الاشتر و اشتر در کتابهای قدیمی ضبط شدهاست. نام دیگر این شهر قلعه مظفری بودهاست. الشتر مرکز منطقهٔ سلسله میباشد. سلسله شخصی بودهاست که دارای سه فرزند به نامهای حسن (جد حسنوندها) و یوسف (جد یوسفوندها) و کُلی (لکی قُلی _ جد کولیوندها) بودهاست. در حال حاضر جز حسنوندها که در همان سلسله پراکنده هستند قسمت اعظمی از کولیوندها و یوسفوندها به شهرهای کنگاور، هرسین، درهشهر، کرج، کلاردشت و رودهن مهاجرت کردهاند. اَلَشْتَر، شهری از شهرستان سلسله در استان لرستان. نام الشتر در مآخذ اسلامی به صورتهای لاشتر (اصطخری، ۱۹۷؛ ابن حوقل، ۲/۳۵۸، ۳۶۰)، لیشتر (حدود العالم، ۴۰۷؛ ابن اثیر، ۱۰/۳۹۸؛ راوندی، ۲۰۹، ۲۲۹) و اشتر (ظهیرالدین، ۵۵) آمده است. یاقوت آن را به دو گونة اشتر و لاشتر آورده، ولی تلفظ محلی آنجا را لیشتر دانسته است (۱/۲۷۶، ۳۴۱). وجه اشتقاق آن را، برخی با کلمة ایشتار (عشتر) ممکن دانستهاند (باستانی، ۲۸۶–۲۸۷)، ولی مبنای علمی برای این گفته وجود ندارد.
آثار تاریخی: قلعه مظفری، پل کاکارضا، پل هنام، تپه گریران، دژ شینه الشتر از شهرهای زیبای لرستان از نظر مناظر طبیعی میباشد. از جمله مناطق طبیعی آن میتوان به منطقه تفریحی و سراب کهمان، کوههای مهاو و گرین، آبشار آوتاف، منطقه تفریحی و سراب کاکارضا، چشمه گولم کاو، سراب پرسک، سراب زز، سراب هنام، سراب امیر، سراب صیدعلی (دوآب)، اشاره کرد. آثار تاریخی بر جای مانده در نزدیکی الشتر از این قرار است: پلی بزرگ منسوب به ابوالنجم بدربن حسنویه (حک ۳۶۹–۴۰۵ق) و نیز گورهای متعدد منسوب به خاندان برسقیان (گلزاری، ۱/۲۲۶؛ ایزدپناه، ۱/۵۸)
- کلمات کلیدی:
- معرفی شهرستان
- استان لرستان
- سلسله