مقدمه: انسان موجودی است که در عالم کره خاکی با توجه به نیازهای طبیعی و هواهای نفسانی که در او باشد این توانایی را دارد که بر دیگر موجودات کره زمین غلبه پیدا کند و می تواند آن مسیر، هدایت الهی را به سرحد اعلاء برساند.

دین، این چراغ آسمانی،فرصت و بهره مندی از مواهب طبیعی انسانی و الهی را فراهم ساخته تا آدمی با هدایت آن بتواند به برترین جایگاه خود یعنی مقام خلیفه اللهی در زمین و عبودیت در سماء نایل آید.
تعریف کارکرد: کارکرد ترجمان واژه فونلکسیون "function" در اصطلاح جامعه شناسی وقتی به دین نسبت داده می‌شود، مقصود معنای عام آن است که شامل خدمات،غایات و اغراض آثارو تبعات پنهان و آشکار، مقصود و غیر مقصود دین به جامعه می‌شود، اما در حوزه دین مقصود از کارکرد دین مطلق خدمات و منشا و آثار دین در جامعه و افراد آن است.

دین از نظر لغوی و اصطلاحی:

واژه دین در لغت معانی گوناگونی دارد که عبارتند از جزاء، مکافات،اطاعت، و رسم و عادت،حسابرسی و بررسی،تدبیر امور، و طیقه و آئین اما از نظر اصطلاحی یعنی علاقه و دلبستگی به یک مبداء غیبی، یا به عبارت دیگر به موجودی که آفریننده و نگاه دارنده جمیع موجودات است و به نام "خدا" یا "الله" است دین نامیده می‌شود.

بررسی لازمه دین:
لازمه دین اعتقاد قلبی به وجود خداوند است نه صرفا موجودات ورای طبیعی، البته اعتقاد به موجوداتی ماورای طبیعی مانند ملائک و نفوس رشد یافته که به مقام اعلای تجرد نایل آمده اندو ابدیت و حقایق مخصوص به آن جمله اعتقادات دینی محسوب می‌شود.
در ادیان الهی ملاک قواعد اخلاقی خداست، اما باید توجه داشت که برخی از آیین ها که به اسم مذهب مشهورند شعائری وجود دارد که جنبه انحرافی دارد و با شعائر حقیقی ادیان الهی قابل مقایسه نیست.

نیاز اجتماعی انسان به دین:
استاد مطهری در باب نیاز انسان به دین، بعد اجتماعی انسان را مورد توجه قرار می دهد بر اثبات این مطلب که زندگی دنیا هدف اصلی برای انبیا است،به آیه ۲۵ سوره حدید استناد میکند خداوند در قرآن کریم می فرمایند: لَقَد ارسَلنا رُسُلنا بالبَیَناتِ وانزَلنا مَعَهُم الکِتابَ والمیزانَ لِیقومَ الناسّ بِالقِسط ترجمه این آیه شریف این است ماپیامبران را با دلایل و بینات و کتاب و مقیاس فرستادیم، تا در میان مردم عدالت برپا کنند.
بنابراین از نظر قرآن کریم یکی از ضرورت های زندگی بشر، یک موجود خاصی است و وجود خود پیامبران برای برقراری عدالت لازم و ضروری است؛ زیرا بشر یک موجود خاصی است که زندگی اش به ناچار اجتماعی است البته بر خلاف سایر حیوانات زندگی اجتماعی انسان ها به حکم غریزه نیست، حیوانات به حکم خلقت و طبیعت خود گرفتار نوعی جبرند، ولی انسان علاوه بر زندگی اجتماعی موجود، مختار و صاحب عقل و آزاد است.

نقش دین در تکون مراحل سه گانه اجتماع از نگاه شهید مطهری:
الف) شهید مطهری نقش دین را در سه مرحله اجتماعی یعنی پیدایش جامعه، پایداری جامعه، و رشد و تکامل جامعه ضروری می داند ایشان به تبع علامه طباطبایی عامل پیدایش جامعه را دوچیز میداند: دین و فطرت
به اعتقاد وی انسان از یک سو دارای غریزه سلطه طلبی و استخدام طلبی است و از سوی دیگر اعضاء و جوارح و دستگاه وجودی او یک سلسله نیازهایی را اقتضا می‌کند که بدون حضور در اجتماع این نیاز برآورده نمی شود
ب)شهید مطهری اخلاق و قانون را دو رکن اساسی در اجتماعات بشری اخلاق است وقانون اجتماع و قانون و اخلاق می خواهد پشتوانه قانون و اخلاق هم فقط دین است، بنابراین آن چیزی که در روابط اجتماعی موثر است و اعضای آن‌را مانند یک پیکر به هم پیوند می زند و باهم متحد می‌کند نقش دین و ایمان مذهبی است
ج)شهید مطهری سعادت اجتماعی را بالاترین مجهول بشر و حتی مجهول تر از خود انسان می داند و برنامه ریزی برای سعادت اجتماعی را از عهده عقل همه انسان ها بیرون می داند و با توجه به بینش صحیح به عالم خلقت و پوچ نبودن آن تنها عهده دار برنامه ریزی برای سعادت انسان را وحی برشمرد.
بنابراین با توجه به مساله وحی همه انبیاء الهی دینی که ایجاد کننده وحدت اجتماعی است و سعی می‌کند دل ها را یکی کند و انسان در سایه آن می تواند به اهداف عالی خود دست یابد و از اختلافات و نیرنگ ها و انحرافات فاصله گیرد.

منبع:

محمدحسن قرامکی،مقاله ۱۳۸۹ ه.ش، شماره ۲۸/ محمدبن مکرم ابن منظور،لسان الغیب۲۰۰۰م،جلد۵ صفحه ۳۳۹/ غلامرضامولانا درس هایی از توحید،صفحه۲۲/ عبدالحسین خسروپناه،فلسفه دین و مسائل جدید کلامی،صفحه۶۳/ مرتضی مطهری مقالات فلسفی جلد ۲ صفحه ۱۵۶/ مرتضی مطهری فصلنامه پژوهش های قرآنی شماره ۱۸/

مقاله: فریبا اسلامی، کارشناس مذهبی و فعال فرهنگی شهرستان بروجرد استان لرستان