ورع در لغت بهمعنای پارسایی، پرهیزگاری و خودداری آمده است.
ورع در لغت بهمعنای پارسایی،پرهیزگاری و خودداری آمده است اما در اصطلاح بهمعنای پرهیز از امور شبههناک وتنفر از گناه است؛ به تعبیر دیگر، ورع ترک همه گناهان اعم از محرمات، مکروهات وامور شبههناک است.
ورع بهمعنای پارسایی و دوری ازگناهان است، قدرتی که نفس را از ارتکاب به گناه و معصیت بازدارد؛ بهطوریکه انسان در سایه این قدرت بهسوی کمالات و قرب الهی حرکت کند و به سر منزل مقصود برسد.
ورع از فضیلتهای اخلاقی ارزشمندی است که ضامن سعادت و سلامت نفسانی انسان در دنیا و آخرت است.به گفته اهل سیر و سلوک، ورع مرحلهای بالاتر از تقوا است و آن مرحلهای است که نفس علاوه ب راجتناب از محرمات از موارد شبهه نیز دوری میکند.
در برخی از منابع، تقوا به انجام واجبات و مستحبات و اجتناب از محرمات و مکروهات معنا شده است کمااینکه در کتاب غررالحکم از امام صادق(ع) نقل شده که فرمود: ورع آن است که انسان در برابر شبهات توقف کند.
درباره اهمیت ورع و نقش اساسی آن در سیر و سلوک انسان بهسوی خداوند، احادیث فراوانی وارد شده لیکن محور همه انها خودداری و تنفر از گناه است؛ یعنی مهمترین اثر ورع ترک گناه است.
تقوا و ورع با هم تفاوت دارند، افزود:تقوا یعنی کنترل نفس و انجام دادن واجبات و ترک محرمات، اما ورع، درجه بالاتری از تقواست؛ یعنی علاوه بر انجام واجبات و محرمات، از مکروهات و از بعضی مباحات و مشتبهات هم پرهیز میکند.
نبی مکرم اسلام میفرماید: کسیکه ازآنچه خدا حرام کرده(محارمالله» بپرهیزد از پرهیزگارترین مردم است، در این فراز از سخن پیامبر(ص) ایشان تعبیر به «ورع» را آوردهاند نه «تقوا» از سوی دیگر تعبیر به «محارمالله» کردهاند و فرمودهاند «کسیکه از محارمالله بپرهیزد از پرهیزگارترین مردم است».
محارمالله در این عبارت، گویای نکته خاصی است، ورع عن محارمالله؛ یعنی پرهیز از آنچه خدا آنرا ناخوشایند میدارد اعم از محرمات و
مکروهات بهعبارت دیگر، محارمالله یعنی پاسداشت نهیهای الهی.پس ورع، عرصه گستردهای را در برمیگیرد و غیر از محرمات، شامل امور مکروه و شبههناک نیز میشود؛ از همینرو، ورود به منزل ورع، کار دشواری مینماید لذا امام باقر(ع) فرمود: «بهراستی که سختترین عبادت، ورع است».
وظیفه هر مسلمانی است که با محاسبه نفس و عمل به دستورهای دینی، خود را به وادی ورع برساند تا بتواند از دین خدا پاسداری نماید.
امام صادق(ع) در این رابطه فرموده است: از خدا بترسید و دین خود را با ورع پاسداری کنید و نیز در حدیث دیگری فرموده است: باورعترین و پارساترین مردم کسی است که در هنگام شبهه، توفق کند.
البته ورع، مراتبی دارد، امام خمینی(ره) در کتاب چهل حدیث در این رابطه میفرمایند: ورع عامه، اجتناب از کبائر است و ورع خاصه، اجتناب از مشتبهات است برای خوف وقوع در محرمات، ورع اهل زهد، اجتناب از مباحات است برای احتراز از وزر آن، و ورع اهل سلوک، ترک نظر به دنیاست برای وصول به مقامات، و ورع مجذوبین، ترک مقامات است برای وصول به بابالله و شهود جمال و ورع اولیا، اجتناب
از توجه به غایت است.
نهیه کننده و تنظیم حجتالاسلام سیداحمد میرعمادی، نماینده ولی فقیه در استان و امامجمعه خرمآباد