امام رضا (ع) دارای شخصیت علمی، معنوی، سیاسی، عبادی و اخلاقی بی نظیری است.
امامان شیعه هر کدام اسوه و الگوی فکری، اعتقادی و عقلی برای انسان هستند. ائمه علیه السلام در تمام ابعاد نمونه انسان ها بوده به طوریکه امام علی (ع) می فرماید: ای مردم بر اهل بیت پیامبر بنگرید و از سنت آن ها تبعیت کنید، راه و روش آن ها را در پیش گیرید و به دنبال آن ها حرکت کنید تا به سعادت و خوشبختی برسید.
مهمترین نکته در سیره سیاسی امام رضا (ع) مسئله پذیرش ولایتعهدی بود
بعد سیاسی زندگی امام رضا (ع) را مهمترین بعد زندگی ایشان خواند و مهمترین نکته در سیره سیاسی امام رضا (ع) مسئله پذیرش ولایتعهدی بود که از سوی مامون عباسی به ایشان پیشنهاد شد.
یکی از کارهای مامون عباسی هنگامی که به خلافت رسید این بود که مامورانش را فرستاد و به زور امام رضا (ع) را دستگیر کردند و او را از مدینه به خراسان آوردند.
مامون به امام رضا (ع) گفت که بصیرت،علم، زهد، پاکدامنی، فضیلت و عبادت شما بر کسی پوشیده نیست و شما از این نظر بر همگان برتری دارید از این رو شما را در امر خلافت شایسته تر از خود می بینم.
جواب دندان شکن امام رضا (ع) به مامون در خصوص خلافت
این امام همام در پاسخ به مامون فرمودند که ای مامون اگر خلافت را خدا برای تو قرار داده است پس شایسته نیست آن را به کسی دیگر واگذار کنی ولی اگر خلافت و حکومت متعلق به تو نیست و آن را غصب کرده ای پس چکاره هستی که خلافت را به من واگذار میکنی.
این جواب دندان شکن امام رضا (ع) مامون و اطرافیانش را به فکر انداخت و بعد از این جلسه جلسات دیگری برای پذیرش خلافت از سوی امام هشتم برگزار کردند اما علی ابن موسی الرضا آب پاکی را روی دست مامون ریخت و تاکید کردند که هرگز خلافت را قبول نمی کنند.
اصرار مامون مبنی بر پذیرش ولایتعهدی از سوی امام رضا (ع)
امام رضا (ع) در اینباره فرمودند که پدرم نقل کرده من زودتر از تو از دنیا می روم و به دست شما هم شهید می شوم لذا این پیشنهاد را قبول نمی کنم که این سخن امام زلزله دیگری در درگاه خلافت عباسی وارد کرد.
هدف مامون در تحمیل ولایت عهدی به امام رضا (ع) مشروعیت بخشیدن به سلطنت بود
بعد از رد پیشنهاد ولایتعهدی مامون از سوی امام هشتم مامون ایشان را تهدید کرد و گفت که یا باید ولایت عهدی را بپذیری یا مرگ به سراغ شما خواهد آمد یعنی جز این دو راه راهی دیگری نداری در نتیجه امام رضا (ع) ولایتعهدی را به شرط دخالت نکردن در امور حکومت از جمله عزل و نصب ها، امور لشگری و کشوری و... پذیرفت.
علل اصرار مامون برای پذیرش ولایتعهدی از سوی امام رضا (ع) اشاره کرد
مهمترین هدف مامون عباسی برای تحمیل ولایتعهدی بر امام رضا (ع) مشروعیت بخشیدن به نظام خلافت و سلطنت بنی عباس بود.
مامون انسان زیرکی بود و می دانست همه مردم بر این باورند خلافت بنی عباس غصبی است لذا با این کار می خواست به مردم نشان دهد خلافت و سلطنت بنی عباس به دلیل حضور امام رضا (ع) در دربار مشروعیت دارد.
دلیل پذیرش ولایتعهدی از سوی امام رضا (ع) تثبیت نظام امامت و ولایت بود
مامون عباسی درباره علت بخشیدن ولایت عهدی به امام رضا (ع) به اطرافیان خود گفت که ایشان از دید ما پنهان بوده و ما از اوضاع و احوال ایشان خبر نداریم لذا با این پیشنهاد می خواهم وی را در دربار زیر نظر قرار داده و ارتباط مردم با او را کم کنم همچنین با این کار خلافت خود را مشروعیت خواهیم بخشید.
علت اصلی پذیرش ولایت عهدی از سوی امام رضا (ع) را تثبیت نظام امامت و ولایت دانست. امام رضا (ع) با پذیرش ولایتعهدی توانست نظام امامت و ولایت را تثبیت کند که اگر این اتفاق نمی افتاد با توجه به اینکه موسی بن جعفر (ع) در زندان بود دیگر هرگز سخن از امامت و ولایت در کار نبود.
علت دیگری که امام با پذیرش ولایتعهدی موافقت کرد این بود که می خواست از این فرصت برای معرفی امامت و ولایت استفاده کند.
تهیه و تنظیم حجتالاسلام سید احمد میرعمادی نماینده ولی فقیه در استان لرستان و امام جمعه خرم آباد