این روزها شبکه های اجتماعی نقش مهمی در زندگی و فرهنگ ملت های مختلف ایفا می کنند و نفوذ شبکه های اجتماعی در میان مردم به اندازه ای شده است که زندگی بدون شبکه های اجتماعی عملاً ممکن نیست.

شبکه های اجتماعی نیز مانند بسیاری دیگر از دستاوردهای انسان ها فراز و نشیب های مختلفی را طی کرده اند تا به شکل امروزی رسیده اند. از آنجایی که گسترش و محبوبیت شبکه های اجتماعی را در میان کاربران نمی توان نادیده گرفت، در ادامه قصد داریم ببینیم شبکه های اجتماعی چگونه شکل گرفته اند و چه مسیری را طی کرده اند تا به محبوبیت امروز برسند.

شکل گیری شبکه های اجتماعی

جالب است بدانید شبکه های اجتماعی عمر زیادی ندارند و حدود ۱۵ سال پیش خط و خبری از شبکه های اجتماعی وجود نداشت تا اینکه Bulletin Board System توسط وارد کریستین و رندی سوز به عنوان پایگاهی برای ملاقات آنلاین و به اشتراک گذاری اطلاعات راه اندازی شد.

این شبکه که به اختصار با نام BBS از آن یاد می شود اولین انجمن مجازی در زمان اینترنت دایل آپ به حساب می آمد. شبکه BBS محدودیت های زیادی داشت اما باز هم این محدویت های جلوی محبوبیت آن را نگرفت و در دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی شاهد رشد و گسترش BBS بودیم.

سرویس CompuServe نیز در دهه ۷۰ میلادی با اهداف تجاری راه اندازی شد و در دهه ۸۰ شاهد محبوبیت این سرویس بودیم. کاربران CompuServe قادر بودند تا فایل ها، اخبار و رویدادها را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. این سرویس محدویت های خاصی داشت و کاربران حتی قادر نبودند به یکدیگر یک ایمیل ساده بزنند اما باز هم راه را برای حضور بیشتر اینترنت در میان کاربران باز کرد.

اولین وب سایت های حرفه ای

کاربران اینترنت د رسال ۱۹۹۵ توانستند اولین وب سایت های حرفه ای را تجربه کنند. در آن زمان سرویس هاستینگ Geocities توسط Beverly Hills Internet راه اندازی شد، این سرویس به کاربران اینترنت امکاناتی را برای ساخت وب سایت عرضه می کرد.

حضور وب سایت های حرفه ای در میان کاربران مراجعه به اینترنت را بیشتر کرد تا اینکه شاهد سرویس SixDegrees در سال ۱۹۹۷ بودیم، این سرویس به کاربران اجازه می داد تا برای خود پروفایل ایجاد کنند و دوستان خود را در قالب یک فهرست به این پروفایل اضافه نمایند، به لطف این ویژگی ها سرویس SixDegrees توانست به چیزی حدود ۱ میلیون کاربر دست پیدا کند.

افزایش محبوبیت اینترنت و حضور ایده های جدید

انصافاً باید اعتراف کرد سرویس هایی که AOL در اختیار کاربران قرار می داد راه را برای ظهور شبکه های اجتماعی هموار کرد. کاربران به لطف این سرویس ها انجمن های مختلفی راه اندازی کردند، در این انجمن ها امکان جستجوی محتوا و پروفایل اعضا میسر شده بود تا کاربران تعامل راحت تری از جمع شدن دور هم در محیط مجازی داشته باشند.

یکی از مهمترین ایده های شبکه های اجتماعی جمع کردن افراد در کنار یکدیگر در فضای مجازی است، این ایده را در سال ۱۹۹۵ در قالب راه اندازی وب سایت Classmates.com شاهد بودیم. به لطف این سرویس کاربران قادر بودند تا دوستان قدیمی خود در دوران تحصیل را پیدا کنند. چنین ویژگی باعث شد تا Classmates به سرعت محبوبیت زیادی پیدا کند و حتی امروز نیز این سرویس چیزی حدود ۵۷ میلیون کاربر دارد.

حضور اسامی بزرگ و شبکه های اجتماعی ماندگار

در سال ۲۰۰۲ شبکه اجتماعی Friendster راه اندازی شد، این شبکه با هدف جمع آوری افرادی که علاقه های مشابهی به یک موضوع داشتند شروع به فعالیت کرد و راه های مختلفی را برای پیدا کردن علاقه های مشترک پیش روی کاربران قرار می داد.

این ویژگی ها باعث شد Friendster پس از گذشت یک سال به چیزی بیشتر از ۳ میلیون کاربر دست پیدا کند اما بخت با Friendster یار نبود و مشکلاتی فنی و تصمیم های مدیریتی نادرست باعث شد تا این شبکه در شمال آمریکا کاربرانش را از دست بدهد.

یک سال بعد درسال ۲۰۰۳ شبکه اجتماعی LinkedIn پا به میدان گذاشت. این شبکه به جای اینکه به ابعاد دوستیابی و ارتباط میان کاربران عادی توجه داشته باشد با هدف برقراری ارتباط میان افراد متخصص در شغل های مختلف راه اندازی شد. این موارد باعث شد تا روز به روز تعداد کاربران LinkedIn گسترش پیدا کند، مدتی پیش نیز مایکروسافت LinkedIn را خریداری کرد و امروزه بیشتر از ۲۹۷ میلیون کاربر در LinkedIn حضور دارند.

انصافاً باید دهه ۲۰۰۰ میلادی را عصر شکوفایی شبکه های اجتماعی دانست، در سال ۲۰۰۳ شبکه اجتماعی معروف MySpace راه اندازی شد، این شبکه اجتماعی با هدف جذب جوانانی که به موسیقی، ویدئو و مطالب جذاب علاقه داشتند شروع به کار کرد اما بخت با MySpace نیز یار نبود و این شبکه اکنون کاربران خود در بیشتر کشورهای انگلیسی زبان را از دست داده است و این روزها به عنوان شبکه اجتماعی برای عاشقان موسیقی شناخته می شود.

قطار شبکه های اجتماعی راه خود را ادامه داد تا اینکه در سال ۲۰۰۴ شاهد راه اندازی فیس بوک بودیم. در آن زمان چند دانشجوی هارواردی خوش فکر این شبکه را برای ارتباط میان دانشجویان راه اندازی کردند، مارک زاکربرگ معروف به عنوان یکی از موسسین فیس بوک این شبکه اجتماعی را در سال ۲۰۰۶ در اختیار عموم قرار داد و از همان ابتدای شکل گیری فیس بوک شاهد موفقیت چشمگیر این شبکه اجتماعی بودیم.

موفقیت فیس بوک سرمایه گذاری شرکت های بزرگی در این شبکه اجتماعی را بدنبال داشت و باعث شد تا این روزها فیس بوک به تعداد ۱.۳ میلیارد دلار کاربر فعال دست پیدا کند. در سال ۲۰۰۵ شاهد راه اندازی یوتیوب نیز بودیم، این شبکه اجتماعی توسط سه نفر از کارمندان شرکت PayPal با هدف به اشتراک گذاری ویدئو در میان کاربران راه اندازی شد و از آنجایی که در آن زمان کمتر شبکه ای امکانات به اشتراک گذاری رایگان ویدئو را در اختیار کاربران قرار می داد شاهد موفقیت یوتیوب بودیم، مدتی بعد نیز گوگل یوتیوب را خریداری کرد.

نیمه دهه ۲۰۰۰ میلادی به عنوان دوران اوج شبکه های اجتماعی شناخته می شود و در سال ۲۰۰۶ توییتر به عنوان یک شبکه اجتماعی و میکروبلاگینگ راه اندازی شد، کاربران توییتر قادر بودند مطالب خود را در قالب نوشتاری با ۱۴۰ کاراکتر با یکدیگر به اشتراک بگذارند، این پیام های کوچک که توییت نامیده می شود در زمان بسیار کوتاهی محبوبیت بسیار زیادی پیدا کردند و این روزها توییتر یکی از پرمخاطب ترین شبکه های اجتماعی در میان کاربران کشورهای مختلف دنیا شناخته می شود.

داستان ظهور شبکه های اجتماعی ادامه پیدا کرد تا در سال ۲۰۱۱ گوگل به عنوان یکی از بزرگترین غول های اینترنتی خبر از راه اندازی شبکه اجتماعی با نام گوگل پلاس داد. این شبکه اجتماعی پشتیبانی گوگل را به دنبال داشت و امکانات مختلفی مانند چت ویدئویی را می توان از ویژگی های برتر گوگل پلاس دانست.

گوگل پلاس توانست تنها در عرض ۴ هفته به چیزی بیشتر از ۲۵ میلیون بار بازدید دست پیدا کند و در سال ۲۰۱۴ اعلام شد که این شبکه اجتماعی حدود ۵۴۰ میلیون کاربر فعال دارد. گوگل پلاس با هدف رقابت با فیس بوک راه اندازی شده بود اما هرگز نتوانست در قد و قواره های فیس بوک ظاهر شود.

شبکه های اجتماعی و گوشی های هوشمند

با نگاهی به وضعیت شبکه های اجتماعی شاید بتوان گفت سلاطین فناوری توانسته اند بازار شبکه های اجتماعی را اشباع کنند و بعید به نظر می رسد در آینده ای نزدیک شاهد حضور شبکه اجتماعی جدیدی باشیم که حرف هایی برای گفتن داشته باشد.

در این بین شبکه های اجتماعی بزرگ رویکرد ویژه ای به گوشی های هوشمند دارند و با تمام تلاش سعی می کنند حضور کاربران را از کامپیوترهای دسکتاپ به سمت گوشی های هوشمند در این شبکه ها بکشند.

در این زمینه می توان به اینستاگرام و اسنپ چت اشاره کرد، اینستاگرام که در ایران نیز کاربران زیادی دارد در سال ۲۰۱۰ راه اندازی شد و از آن زمان تاکنون چیزی بیشتر از ۲۰ میلیارد عکس در این شبکه اجتماعی به اشتراک گذاشته شده است. اینستاگرام تنها در بستر موبایل کار می کند و محبوبیت آن باعث شد تا فیس بوک در سال ۲۰۱۲ این شبکه اجتماعی که تنها توسط ۱۳ نفر راه اندازی شده بود را با قیمت گزاف یک میلیارد دلار خریداری کند.